แนวคิดเรื่องสาเหตุของอริสโตเติล
แนวคิดเรื่องสาเหตุของอริสโตเติล
อริสโตเติลจำแนกสาเหตุออกเป็น
4
ประเภท ได้แก่ “สัมฤทธิเหตุ” (efficient cause) อันเป็นสิ่งที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลง “สาเหตุปลายทาง” (final cause) อันเป็นเป้าหมายของการเปลี่ยนแปลง “สาเหตุเชิงวัตถุ” (material cause) อันได้แก่สิ่งที่ประสบกับเปลี่ยนแปลงนั้นและ “สาเหตุเชิงรูปแบบ” (formal cause) อันเป็นรูปแบบที่สิ่งหนึ่งมีขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงเราจะสามารถเข้าใจการแยกแยะประเภทต่างๆ ดังกล่าวได้ชัดเจนขึ้น
หากพิจารณาตัวอย่างเรื่องรูปสลักที่อริสโตเติลได้ให้ไว้ ในกรณีดังกล่าว
นายช่างผู้สลักรูปสลักดังกล่าวขึ้นถือเป็นสัมฤทธิเหตุเนื่องจากเป็นผู้ทำให้ก้อนหินเกิดการเปลี่ยนแปลง
ก้อนหินอ่อนที่นายช่างออกแรงแกะสลักถือเป็นสาเหตุเชิงวัตถุ ถ้าหากนายช่างผู้นั้นสลักรูปสลักนั้นเนื่องจากปรารถนาจะครอบครองงานศิลปะอันงดงาม
ความปรารถนานั้นก็จะถือเป็นสาเหตุปลายทางของรูปสลักดังกล่าว
และรูปทรงที่นายช่างสลักหินอ่อนก้อนนั้นขึ้นก็คือสาเหตุเชิงรูปแบบ
สำหรับอริสโตเติลแล้วสาเหตุประเภทที่สำคัญที่สุดสำหรับอธิบายธรรมชาติของรูปสลักดังกล่าว
ก็คือสาเหตุปลายทาง
สาเหตุด้านอื่นๆจะเกิดขึ้นได้ก็ด้วยการที่รูปสลักรูปนั้นมีเป้าหมายปลางทาง และเป้าหมายนี้เองที่กำหนดว่าสาเหตุด้านอื่นๆ
จะก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในลักษณะใด เพื่อให้ได้มาซึ่งรูปสลักที่ตอบสนองเป้าหมายปลายทางนั้น อริสโตเติ้ลเชื่อว่าเราจะสามารถเข้าใจธรรมชาติที่แท้จริงของสรรพสิ่งได้อย่างเหมาะสม
ก็ต่อเมื่อเราเข้าใจเป้าหมายปลายทางและการเปลี่ยนแปลงไปสู่เป้าหมายของสิ่งเหล่านั้น
แนวคิดทางปรัชญาดังกล่าวของอริสโตเติลจึงเรียกว่า “อันตวิทยา”(teleology) โดยที่คำว่า
“อันต” หรือ
“telos” (ในภาษากรีก)
นั้นแปลว่า “จุดหมาย”(end) นั่นเอง
จาก สารานุกรมปรัชญาออนไลน์ http://www.philospedia.net/causation.html
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น